دندانپزشکی مادران باردار و سوالات مربوط به مسائل دندانپزشکی برای زنان باردار اهمیت زیادی دارد. معاینه‌ی سالیانه و رسیدگی‌های پیشگیرانه نه تنها کاملاً ایمن هستند، بلکه توصیه هم می‌شوند. افزایش سطح هورمون‌ها در دوران بارداری منجر به تورم و خونریزی لثه‌ها می‌شود و غذاهای باقی‌مانده در فاصله‌ی بین دندان‌ها و لثه‌ها هم باعث افزایش تحریکات لثه‌ها می‌شود.
رسیدگی به دندان‌ها به منظور پیشگیری در دوره‌ی بارداری برای اجتناب از عفونت‌هایی مانند عفونت لثه در زنان باردار که می‌توانند با زایمان زودرس در ارتباط باشند، از جمله کارهای ضروری در این دوران است.
رسیدگی‌های منظم به دندان در دوران بارداری
رسیدگی به دندان‌ها مانند پرکردن حفره‌های دندانی و روکش کردن، برای کاهش شانس عفونت باید مورد توجه قرار گیرند. برای انجام چنین کارهایی در دوران بارداری، سه‌ماهه‌ی دوم بهترین زمان است. در سه‌ماهه‌ی سوم برای شما خیلی سخت است که به مدت طولانی روی تخت دراز بکشید.
ایمن‌ترین اقدام دندانپزشکی برای مادر باردار موکول کردن تمامی کارهای غیرضروری مربوط به دندان‌ها ، به بعد از زایمان است. با این حال، گاهی اوقات کارهای اورژانسی مثل درمان ریشه‌ی دندان یا کشیدن دندان، لازم است. درمان‌های گزینشی و اختیاری مانند سفید کردن و دیگر روش‌های زیبایی دندانی، باید به بعد از تولد نوزاد موکول شوند. بهترین تصمیم این است که چنین کارهایی را وقتی باردار هستید به تعویق بیندازید و جنین خود را از خطر‌های بالقوه، حتی اگر خیلی کم باشند هم، دور نگهدارید.
چه داروهایی برای مادران باردار می تواند استفاده شود؟
یکی دیگر از نگرانی‌های مرتبط به بارداری مربوط به داروها و مواد شیمیایی مورد استفاده در طول درمان است، در باب داروهای مورد استفاده دندانپزشکی برای مادران باردار و در مورد اثرات جانبی و آسیب‌زای این داروها مطالعات متناقضی وجود دارد. سه دسته دارو در درمان های دندانپزشکی مادران باردار استفاده می شود که با هم آن ها را بررسی می کنیم.
بی‌حسی دندان در بارداری
داروهای بی‌حسی که دندانپزشکان برای زنان باردار استفاده می‌کنند کاملاً بی‌خطر هستند با این حال، دوز داروی مورد استفاده برای زنان باردار در کمترین حد ممکن است.
لیدوکائین
لیدوکائین (دسته‌ی B) رایج‌ترین داروی مورد استفاده در دندانپزشکی است که بعد از مصرف امکان دارد از جفت عبور کرده و به جنین برسد. به همین علت در صورتی که درمان دندانپزشکی اورژانسی پیش بیاید، میزان استفاده از داروی بی‌حسی باید در کمترین حالت ممکن باشد و البته همچنان بتواند بی‌حسی ایجاد کند. در صورتی که احساس درد کردید، آن وقت باید دوز دارو را کمی افزایش داد.
آنتی‌بیوتیک‌ها
برای جلوگیری از عفونت دندان‌ها معمولاً از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود. می‌توان از آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنیسیلین، آموکسی‌سیلین و کلیندامایسین، که در دسته‌ی B و ایمن برای بارداری هستند، در دوران بارداری با تجویز پزشک استفاده کرد.
مواد شیمیایی دیگر
نه شوینده‌ی دهانی مورد استفاده در طول درمان (معمولاً سدیم هیدروکلرید یا نوعی سفیدکننده) و نه مواد پرکننده هیچ کدام خطری برای جنین ندارند.
پرتو ایکس و خطرات آن برای مادران باردار
اشعه ایکس در بارداری و تصویربرداری با پرتو ایکس که معمولاً در معاینه‌های دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، به طور معمول به بعد از زایمان موکول می‌شود. اما استفاده از پرتو ایکس در بسیاری از موارد، به ویژه موارد اورژانسی، لازم است. بر اساس اطلاعات انجمن رادیولوژی آمریکا، سیگنال‌های تشخیصی پرتو ایکس اصلاً قدرت کافی برای ایجاد اثرات جانبی در جنین در حال رشد ندارند. پس در دوران بارداری، با استفاده از محافظ مناسب می‌توان از پرتو ایکس به طور ایمن استفاده کرد.
بعضی از زنان، با علم به این که سه‌ماهه‌ی اول بارداری پرخطرترین دوران رشد جنین است، ممکن است به طور انتخابی از رفتن به دندانپزشکی خودداری کنند ، با این حال، هیچ گونه شواهدی در این خصوص وجود ندارد که نشان دهد زنانی که در این زمان به دندانپزشک مراجعه می‌کنند در معرض آسیب به جنین قرار دارند.
همچنین، اگر هیچ کار ضروری در رابطه با دندان‌ها در سه‌ماهه‌ی سوم وجود ندارد، بهتر است که این امور را به بعد از تولد نوزاد موکول کرد. این موضوع باعث اجتناب از زایمان زودرس و همچنین دراز کشیدن‌های طولانی روی تخت دندانپزشکی می‌شود
درمان عصب کشی دندان در بارداری
دندانپزشک شما ممکن است بسته به ماه بارداری، برای درمان ریشه‌ی دندان، یکی از گزینه های زیر را پیشنهاد کند:
عصب کشی دندان در سه ماهه اول بارداری
سه‌ماهه‌ی اول بارداری دوران بحرانی و حیاتی است. در صورتی که در این دوران مشکلی در دندان‌ها مشاهده شود، دندانپزشک به شما توصیه می‌کند رسیدگی به مشکل را تا زمان شروع سه‌ماهه‌ی دوم به تعویق بیندازید.
عصب کشی دندان در سه ماهه دوم بارداری
وقتی وارد سه‌ماهه‌ی دوم شدید، دندانپزشک از شما می‌خواهد از دندان خراب خود عکس پرتو ایکس تهیه کنید و درمان ریشه‌ی دندان را شروع می‌کند. با این حال، در صورتی که در سه‌ماهه‌ی سوم دچار مشکل ریشه‌ی دندان شدید، دندانپزشک توصیه می‌کند درمان را به بعد از تولد نوزاد موکول کنید.
درمان کانال ریشه دندان در بارداری
با این که درمان ریشه‌ی دندان یک درمان بسیار ایمن و بی‌خطر است، اما بسیار مهم است که در اولین ویزیت به دندانپزشک خود بگویید که باردار هستید. این گوشزد باعث می‌شود دندانپزشک نسبت به شرایط شما به خوبی آگاهی پیدا کند و بتواند در خصوص درمان شما بهترین تصمیم ممکن را بگیرد.
پیشگیری از عصب کشی دندان در بارداری
بهترین راه برای پیشگیری از خطرات احتمالی این درمان، این است که اصلاً نیازی به آن پیدا نکنید. راه‌های ساده‌ای به این منظور وجود دارد:
✓ بهداشت دهان و دندان را روزانه رعایت کنید. حداقل دوبار در طول روز مسواک بزنید و روزانه نخ دندان بکشید.
✓ رژیم غذایی متعادلی داشته باشید و مصرف شکر را تا حد ممکن، محدود کنید.
✓ در دوران بارداری هیچ یک از معاینات دندانپزشکی و خدمات نظافتی دندان را کنار نگذارید.
✓ رعایت بهداشت دهان و دندان تنها راه اجتناب از درمان ریشه‌ی دندان یا عصب‌کشی است.
پر کردن دندان در بارداری
ترمیم و پر کردن دندان معمولا با درد همراه است بنابر این باید با بی حسی این عمل انجام شود. حال این سوال پیش می آیاد که آیا بی حسی برای زنان باردار خطرناک است؟ پزشکان معمولا از داروی بی حسی لیدوکائین برای پر کردن دندان در دوران بارداری زنان استفاده می کنند. بسیاری از مادران فکر می کنند هرگونه درد و پوسیدگی دندان را دراین دوران تحمل کنند این تصور کاملا اشتباه است زیرا ممکن است دندان پوسیده عفونت کند و عفونت از رگ ها خونی به جنین منتقل شود.
کشیدن دندان در بارداری
کشیدن دندان همیشه آخر گزینه برای دندانپزشکان است و آن‌ها سعی می‌کنند تا جایی که ممکن است دندان را حفظ کنند. اما در شرایطی که دندان شما به شدت پوسیده باشد، بهداشت دهان را به خطر می‌اندازد و باید دندان را خارج کرد.
در هر زمانی در دوره‌ی بارداری می‌توانید دندان بکشید اما معمولاً دندانپزشک به شما توصیه می‌کند این کار را به سه‌ماهه‌ی دوم موکول کنید. به این ترتیب، در سه‌ماهه‌ی اول که جنین در حال رشد است در معرض پرتو ایکس قرار نمی‌گیرید و در سه‌ماهه‌ی سوم هم نیاز نیست به مدت طولانی روی تخت دراز بکشید. پس بهترین زمان برای کشیدن دندان در بارداری، سه‌ماهه‌ی دوم است.
درمان ریشه‌ی دندان زنان باردار در سه ماه اول بهتر است یا سه ماه دوم؟
اگر پوسیدگی دندان شما عمیق شده و به عصب رسیده، بسیار دردناک خواهد بود. درمان ریشه‌ی دندان یا عصب‌کشی می‌تواند با برداشتن بافت‌های عفونی و ترمیم دندان با مواد، درد را متوقف کند و در این صورت نیازی به کشیدن دندان نیست. در صورتی که چنین موردی برای شما به صورت اورژانسی پیش آمد می‌توانید عصب‌کشی کنید و این مشکل نباید به تعویق بیفتد. با این حال، از آن‌جا که نیاز به استفاده از پرتو ایکس است، برای زنان باردار زمان ایده‌آل برای این درمان سه‌ماهه‌ی دوم است.
سفید کردن دندان در بارداری
می‌توانید سفید کردن دندان را در دوران بارداری انجام دهید، اما در موارد این‌چنینی که ضروری به حساب نمی‌آیند، دندانپزشک به شما توصیه می‌کند تا بعد از زایمان صبر کنید.
از سفید کردن دندان و دیگر درمان‌های زیبایی در سه‌ماهه‌ی سوم اجتناب کنید چون احتمالاً برایتان خیلی سخت خواهد بود که در طول مدت درمان روی تخت بی‌حرکت دراز بکشید.
پوسیدگی دندان در دوران بارداری
پوسیدگی دندان معمولا به علت افزایش اسید روی مینای دندان اتفاق می افتد. زنان باردار در ابتدای دوران بارداری با افزایش اسید در دهان خود رو به رو خواهند شد. یکی دیگر از عوامل مئوثر در پوسیدگی دندان در دوران بارداری تغییر رژیم غذایی در این دوران است ، مادر در این دوران بیشتر از گذشته به مواد مغذی خود اهمیت می دهد تا در رشد جنین خلیلی ایجاد نشود. در نتیجه ممکن است از مواد قندی بیشتری استفاده کند که در نهایت باعث افزایش پوسیدگی دندان در دوران بارداری می شود . در این دوران رسیدگی به دندان ها و بهداشت دهان و دندان بیش از گذشته اهمیت دارد.
دندان درد در دوران بارداری
یکی از دغدغه های اصلی مادران باردار درد دندان در این دوران است. زمانی که استخوان های جنین در حال شکل گیری است بخش اعظمی از ذخایر کلسم بدن مادر از بین می رود و باعث پوکی دندان های مادر می شود در نتیجه مادران باردار با دندان درد شدید رو به رو خواهند شد. در این دوران سعی کنید از مواد مغذی حاوی کلسیم مانند سبزیجات یا مکمل های توصیه شده توسط پزشک استفاده کنید.
درمان دندان درد در بارداری
همانگونه که گفتیم یکی از مشکلات اصلی دوران بارداری دندان درد در این دوران می باشد. بسیاری از مادران به دنبال دندانپزشک مخصوص بانوان باردار هستند زیرا نگران سلامتی جنین می باشند. ما در ادامه روش های درمان درد دندان در دوران بارداری را شرح می دهیم.
مراجعه به دندانپزشک
یکی از راهکار های اصلی برای درمان درد دندان در این دوران مراجعه به متخصص دندانپزشک می باشد.
آدرس دندانپزشکی بارداری
برای درمان مشکلات دندان پزشکی می توانید به مطب دکتر سمانه شیرانی مراجعه کنید
آدرس مطب: خیابان پاسداران خیابان گل نبی پلاک ۵۴ طبقه ۳ واحد ۹ می باشد.
مسواک زدن در بارداری
شما عزیزان با منظم مسواک زدن و نخ دندان کشیدن می توانید درد خود را کاهش دهید و مانع پیشرفت پوسیدگی دندان خود شوید.
مصرف دهانشویه در بارداری
بسیاری از مادران گله دارند که در این دوران مسواک زدن سبب حالت تهوع برایشان شده است و از این کار امتناع می کنند. شما عزیزان در این مرحله می توانید از دهانشویه های مخصوص استفاده کنید به طوری که بعد از هر وعده غذایی دندان های خود را با این دهانشویه بشورید.
مسکن برای درد دندان
زمانی که مراحل بالا را سپری کردید و دندان درد کاهش نیافت مطمئنا شما به مصرف داروی مسکن فکر می کنید. از شما عزیزان خواهشمندیم در دوران بارداری هیچ گونه قرص یا دارویی را بدون مشورت با پزشک خود مصرف نکنید.
عفونت دندان در بارداری
ترشحات بزاق دهان زنان باردار در این دوران افزایش می یابد و کمبود کلسیم در این دوران ممکن است سبب پوسیدگی دندان مادران باردار شده و در نهایت منجر به عفونت دندان گردد. عفونت دندان گاهی اوقات ممکن است به عنوان زخم هایی در دهان نمایان شده و یا نقاط ریزی در دهان باقی بگذارد. بسیاری از افراد فکر می کنند این زخم ها در دهان تنها ممکن است آفت باید. اگر بادار هستید و آفت در دهان دارید که مدت هاست التیام نیافته است باید سریعا به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است نشانه های اولیه سرطان دهان باشد. عفونت دندان مادر تاثیر مستقیم بر سلامت جنین دارد و اگر عفونت دندان افزایش یابد و درمان آن به تعویق بیفتد ممکن است سبب پاره شدن کیشه آب مادر و زایمان زودرس شود.
پیشگیری از مشکلات دندانپزشکی مادران باردار
هر نوع شیوه‌ی درمانی می‌تواند برای یک خانم باردار ترسناک باشد، بنابراین بهترین راه این است که از چنین موقعیت‌هایی اجتناب کنید. در ادامه به راه‌حل‌هایی می‌پردازیم که باعث پیشگیری از مشکلات مربوط سلامت دندان وریشه دندان در خانم های باردار می‌شوند:
رعایت بهداشت دهان و دندان
- اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که می‌توانید با استفاده از آن از بروز مشکلات و عفونت‌های دندانی پیشگیری کنید، رعایت بهداشت دهان و دندان است. کاملاً برنامه‌ی بهداشت دندان‌های خود را پی بگیرید، و دو بار در روز مسواک بزنید و نخ دندان بکشید تا مشکلی برایتان پیش نیاید.
اجتناب از مواد غذایی با قند بالا
- از خوردن مواد غذایی با میزان قند بالا خودداری کنید چون این نوع غذاها علت اصلی پوسیدگی‌های دندان هستند. در صورتی که نسبت به خوردن مواد قندی ویار دارید، پس باید بلافاصله بعد از خوردن، مسواک بزنید.
چکاپ منظم و مراجعه به دندان پزشک
- حتی هورمون‌های بارداری هم ممکن است روی سلامت دندان‌های شما تاثیر بگذارند. بنابراین باید به طور منظم برای چکاپ لثه‌ها و دندان‌های خود به دندانپزشک مراجعه کنید تا شانس ابتلا به عفونت‌ها و پوسیدگی‌های دندانی و درنتیجه، نیاز به درمان عصب‌کشی یا درمان ریشه‌ی دندان کاهش یابد.
در دوره‌ی بارداری برای کمک به سلامت و رشد جنین باید از مراقبت ها ویژه برخوردار باشید که این شامل محافظت از دندان‌ها هم می‌شود، به این معنی که نباید به سادگی از مسائل و مشکلات دندانی خود عبور کنید و باید به همه‌ی مشکلات توجه و در اولین فرصت ممکن به دندانپزشک مراجعه کنید. درمان‌ها و مداخلات درمانی به‌موقع می‌تواند مانع از بروز مشکلات شدیدتر در دندانپزشکی مادران باردار شود.
مراجعه به پزشک در هنگام بارداری
مراجعه به دندانپزشکی در ماه اول بارداری داشته باشیم یا خیر؟ نه تنها می‌توانید به دندانپزشک مراجعه کنید، بلکه باید این کار را انجام دهید! رها کردن دندان‌های پوسیده، عفونت‌های لثه و مشکلات دندانی دیگر می‌تواند بسیار خطرناک باشد. سلامت دندان‌ها تاثیر بسیار زیادی بر سلامت کل بدن شما دارد و این بدین معنی است که سلامت جنین شما هم به شدت در گرو حفظ بهداشت دهان و دندان است.
حتی وقتی باردار هم نیستید باید به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. برای اکثر افراد چکاپ‌های شش ماه یک مرتبه بهترین برنامه است، اما این شرایط شما است که مشخص می‌کند برنامه‌ی معاینات شما باید به چه ترتیب باشد. این موضوع، زمانی که تغییرات هورمونی چشمگیری دارید و سلامت دندان‌های شما در معرض خطر بیشتری است، بسیار مهم‌تر است.
مراجعه به دندان پزشک پیش از بارداری
دندانپزشک اغلب به شما توصیه خواهد کرد که در دوران بارداری چندین مرتبه به مطب مراجعه کنید تا بتواند وضعیت سلامت دندان و لثه‌ی شما را چک کند، در مورد رعایت بهداشت دهانی توصیه‌هایی کند و در صورت نیاز، کارهای درمانی را برایتان انجام دهد.
اگر قرار است به زودی اقدام به بارداری کنید، بهترین فکر این است که پیش از این کار به دندانپزشک مراجعه کنید و درمان‌های لازم را انجام دهید و به فکر مسائل مربوط به دندانپزشکی مادران باردار باشید؛ به این ترتیب، درمان مشکلاتی مانند دندان عقل پوسیده یا نظیر این به تعویق نمی‌افتد و ریسک ابتلا به مشکلات بیشتر را کاهش می‌دهد.
دندانپزشک شما با آگاهی از این موضوع برای شما بهترین و مناسب‌ترین دارو و دوز بی‌حسی را انتخاب می‌کند به ترتیبی که هم بی‌حسی کافی دریافت کنید و هم خطری برای شما وجود نداشته باشد. وقتی شما آرام باشید، بدن و جنین شما هم آرام و بدون استرس خواهند بود.
بهداشت دهان و دندان در بارداری
در ادامه به نکاتی اشاره می‌شود که به کمک آن‌ها می‌توانید بهداشت دهان و دندان بهتری داشته باشید:
✓ دو بار در روز یا بعد از هر وعده‌ی غذایی با یک خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
✓ از دهانشویه‌های بدون الکل استفاده کنید.
✓ بعد از تهوع و استفراغ صبحگاهی دهانتان را با آب بشویید یا مسواک بزنید. اگر خمیردندانتان منجر به تهوع بیشتر شما می‌شود، از دندانپزشک بخواهید برند دیگری را به شما معرفی کند.
✓ به طور منظم به دندانپزشکی مراجعه کنید. به این خاطر که باردار هستید چکاپ‌های منظم را متوقف نکنید چرا که تغییرات هورمونی در این دوره شما را در معرض مشکلات بیشتری قرار می‌دهد.
✓ در مورد بهداشت دهان و درمان‌های دندانپزشکی به پزشک خود اطلاع دهید.
✓ خدمات منظم دندانپزشکی و نظافت دندان‌ها را دریافت کنید.
✓ درمان‌های زیبایی یا غیر ضروری را برای بعد از زایمان بگذارید.
✓ رژیم غذایی متعادلی داشته باشید.
✓ در خوردن خوراکی‌های شیرین افراط نکنید.
✓ در مورد خطرات و مزایای هر درمانی که نیاز دارید، با دندانپزشک صحبت کنید.
✓ به تغییراتی که ممکن است در دندان‌ها و لثه‌های شما ایجاد شود توجه کنید.
✓ ریسک‌های بالقوه‌ی عصب‌کشی در دوران بارداری
دکتر سمانه شیرانی متخصص دندانپزشک در شمال تهران
