برای آشنایی با نکروز دندان یا بیماری مرگ دندان، اول باید با پالپ دندان آشنا شویم. داخلی‌ترین بافت درون هر دندان پالپ نام دارد که از ریشه تا تاج دندان ادامه دارد. پالپ دارای ترکیب پیچیده‌ای از اعصاب و رگ‌های خونی است که باعث می‌شود دندان شما سالم بماند. دو بخش پالپ دندان عبارتند از کانال ریشه، که زیر دندان قرار دارد، و حفره‌ی پالپ، که درون تاج دندان قرار گرفته است.
نکروز دندان یا پالپیتی چیست؟
وقتی دچار بیماری‌های دهان و دندان شوید، پالپ هم ممکن است تحت تاثیر این بیماری قرار بگیرد و درنهایت بمیرد. بنابراین در صورتی که بلافاصله به این موضوع رسیدگی نشود منجر به گسترش بیماری‌های دیگر خواهد شد.
نکروز پالپ نوعی تشخیص بالینی و نشان‌دهنده‌ی مرگ سلول‌ها و بافت‌های درون حفره‌ی پالپ دندان با یا بدون تهاجم باکتریایی است. نکروز پالپ اغلب نتیجه‌ی نهایی بسیاری از تروماهای دندانی، پوسیدگی دندان یا پالپیتی غیر قابل برگشت است.
نشانه‌های مرگ دندان
بیش‌تر نشانه‌های مربوط به مشکلات پالپ و دندان قبل از نکروز بروز پیدا می‌کنند ، چرا که وقتی نکروز شروع می‌شود، اعصابی که سیگنال‌های هشداردهنده‌ی درد یا ناخوشی را می‌فرستاند به علت مرگ پالپ، دیگر کار نمی‌کنند. در مراحل اولیه‌ی مشکل پالپ، دندان به خصوص به مواد غذایی و نوشیدنی‌های سرد حساس می‌شود. حتی شیرینی‌جات هم می‌تواند روی دندان مربوطه تاثیر بگذارد و کمی اذیت کند. این حالت ناراحتی و رنج حدود ۱ تا ۲ثانیه طول می‌کشد.
اما زمانی که نکروز پالپ بیش‌تر شود دیگر به طور کلی سرما را حس نخواهید کرد. با این حال، می‌توانید فشار شدیدی را که به مدت چندین دقیقه طول می‌کشد روی دندان‌ها حس کنید.
در صورتی که دیگر هیچ نوع درد و ناراحتی در دندان خود حس نکردید، یعنی نکروز دندانی ایجاد شده است. معمولا نکروز دندان با تغییر رنگ دندان نیز همراه است.،
نکروز ممکن است در اثر عدم درمان پوسیدگی، تروما و ضربه، یا پرشدن‌های خیلی وسیع ایجاد شود. وقتی پالپ دچار نکروز شود، عارضه‌ی پالپیتی برگشت‌ناپذیر رخ می‌دهد. در چنین مواردی یا باید عصب‌کشی دندان انجام داد یا دندان را به طور کامل کشید.
نشانه‌های پالپیتی
پالپیتی باعث درد بسیار شدید دندان می‌شود. اگر آبسه دندان وجود داشته باشد، دندان نسبت به فشار و ضربه با ابزار دندانپزشکی به شدت حساس است.
راه های تشخیص نکروز دندان
قبل از آزمایش نکروز پالپ، ابتدا دندانپزشک دندان‌ها، لثه‌ها و دیگر بافت‌های اطراف را معاینه می‌کند. بیمار از این وضعیت آگاه نیست نیست و فقط بعد از معاینه‌ی دندانی مشخص می‌شود. تصویربرداری اشعه‌ی ایکس می‌تواند مناطق پوسیدگی یا آبسه را، که ممکن است محل شروع و ایجاد نکروز دندان باشند، مشخص کند.
دندانپزشک در صورتی که به پالپیتی یا نکروز مشکوک باشد، از ابزاری به نام تستر الکتریکی پالپ استفاده می‌کند. این دستگاه یک شوک الکتریکی کوچک به دندان می‌دهد؛ اگر توانستید این پالس را احساس کنید، که پالپ زنده است اما اگر حس نشد، احتمال نکروز وجود دارد.
روش های تشخیص پالپیتی یا مرگ دندان
• معاینه و آزمون حساسیت دندان
• آزمون زنده بودن پالپ با تستر الکتریکی
پالپیتی برگشت‌پذیر
دندانپزشک برای این که متوجه شود پالپ دندان به اندازه‌ای سالم هست که بتوان آن را نگه داشت، آزمون‌های خاصی انجام می‌دهد. برای مثال، می‌تواند از یک محرک داغ، سرد یا شیرین استفاده کند؛ اگر درد ظرف یک تا دو ثانیه بعد از برداشتن محرک از بین رفت، احتمال دارد پالپ آن قدری سالم باشد که بتوان آن را حفظ کرد (پالپیتی برگشت‌پذیر).
پالپیتی برگشت‌ناپذیر
اما اگر درد بعد از برداشتن محرک همچنان پایدار بود یا درد به صورت خودبه‌خودی ایجاد شد، یعنی پالپ خیلی وضعیت خوبی ندارد و نمی‌توان آن را حفظ کرد (پالپیتی برگشت‌ناپذیر).
تست الکتریکی نکروز دندان
دندانپزشک از تستر الکتریکی پالپ برای آزمون زنده بودن پالپ استفاده می‌کند نه برای تعیین سلامت پالپ. اگر بیمار بتواند پالس الکتریکی کوچک این دستگاه را حس کند، پالپ زنده است. حساسیت نسبت به ضربه به دندان اغلب به این معنی است که التهاب به بافت‌های اطراف هم رسیده است. گاهی اوقات باید از تصویربرداری اشعه‌ی ایکس استفاده کرد تا مشخص شود التهاب چقدر گسترده شده، و همچنین بشود از بیماری‌های دیگر جلوگیری کرد.
دلایل مرگ عصب دندان را بشناسید
نکروز پالپ دندان معمولاً با پوسیدگی دندان شروع می‌شود. پوسیدگی هم معمولاً به شکل وجود حفره مشخص می‌شود. این حفره‌ها با تجمع پلاک شروع به ایجاد می‌کنند، که منجر به بروز سوراخ در مینای دندان می‌شود. وقتی زود به این موضوع رسیدگی شود، حفره به وسیله‌ی مواد پرکننده پر می‌شود و باعث می‌شود مشکلات بیش‌تری پدید نیاید. با این حال، اگر حفره به حال خود رها شود و پوسیدگی ادامه پیدا کند، نهایتاً پوسیدگی به پالپ دندان می‌رسد و پالپ می‌میرد.
دلیل دیگر نکروز پالپ، پالپیتی مزمن است؛ یعنی التهاب بلندمدت (تورم) پالپ ناشی از پوسیدگی قدیمی، آسیب، و ترمیم دندانی وسیع. پالپیتی در مرحله‌ی نکروز، برگشت‌ناپذیر است.
علل بروز پالپیتی دندان
پالپیتی وقتی اتفاق می‌افتد که:
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان به عمق عاج دندان نفوذ کند.
درمان های تهاجمی دندان
دندان نیاز به ترمیم‌های بسیار وسیع و تهاجمی داشته باشد.
تروما یا آسیب دندان
تروما یا آسیب منجر به اختلال در دسترسی خون و لنف به دندان شود.
انواع نکروز دندان چه هستند؟
پالپیتی دو نوع دارد:
برگشت پذیر: پالپیتی با التهاب کوچکی شروع می‌شود اما با یک ترمیم کوچک می‌توان دندان را حفظ کرد.
برگشت‌ناپذیر: تورم درون فضای صلب عاج دندان باعث ایجاد مشکل در گردش خون، نکروز پالپ و ایجاد زمینه برای عفونت دندان می‌شود.
درمان دندان مرده
گزینه‌های درمانی نکروز پالپ بر اساس شدت و مرحله‌ی نکروز متفاوت است. دندانپزشک ممکن است یکی از روش‌های زیر یا ترکیبی از آن‌ها را به ما پیشنهاد کند:
پرکردن و ترمیم دندان
در این روش دندانپزشک حفره‌ی موجود را برای پیشگیری از پوسیدگی بیش‌تر دندان پر می‌کند. همچنین ممکن است به طور همزمان، پرشدگی‌های قبلی یا آسیب‌دیده هم خارج شوند. این روش نه تنها از دندان شما، بلکه از پالپ درون دندان هم محافظت می‌کند.
عصب کشی دندان
در این روش، دندانپزشک بافت‌های مرده‌ی اطراف حفره‌ی پالپ و ریشه‌ی دندان را برمی‌دارد تا عفونت گسترش پیدا نکند. با استفاده از یک محلول ملایم تمام کانال دندان به طور کامل تمیز می‌شود. و سپس، دندانپزشک از ماده‌ی پرکننده‌ی خاصی به نام گوتا – پرشا استفاده می‌کند. گاهی برای این که مشکلات شما پیشرفت نکند، به بیش از یک جلسه نیاز است.
خارج کردن پالپ دندان
این، یک روش درمانی برای نکروز پالپ ناشی از پالپیتی برگشت‌ناپذیر است. در این روش، دندانپزشک یک سوراخ کوچک درون دندان ایجاد می‌کند و پالپ مرده را بیرون می‌کشد. از این روش همچنین در ترکیب با عصب‌کشی هم استفاده می‌شود.
جایگزینی دندان
دندانپزشک بر اساس شدت نکروز پالپ، ممکن است دندان شما را به طور کامل از دهان خارج کند. سپس، بر اساس بودجه و ترجیح خود می‌توانید یکی از روش‌های جایگزینی دندان را استفاده کنید.
درمان پالپیتی برگشت ناپذیر دندان
در پالپیتی برگشت‌ناپذیر، آسیب پالپی آن قدر شدید است که نمی‌توان آن را حفظ کرد. تنها راهی که دندانپزشک به کمک آن می‌تواند درد را متوقف کند، خارج کردن پالپ با استفاده از درمان کانال ریشه یا کشیدن دندان است.
مشکلات و عوارض نکروز دندان در صورت عدم درمان
بدون عصب‌کشی یا کشیدن دندان خراب، نمی‌توان نکروز پالپ را کنترل کرد. در صورتی که دندان را بدون درمان به حال خود رها کنید مشکلات دیگری در طول زمان ایجاد خواهد شد. با این حال، خود درمان هم می‌تواند مسائلی ایجاد کند. هنگام نکروز پالپ و درمان آن ممکن است در معرض مشکلات زیر قرار بگیرید:
• عفونت
• تب
• تورم فک
پالپیتی و نکروز متعاقب آن ممکن است همراه با موارد زیر باشند:
• سلولیت
• آبسه
• سینوزیت
• پریودنتیت (حفره‌ی پر از باکتری و التهاب)
• تحلیل استخوان
نکروز دندان شیری در کودکان چیست؟
دندان های شیری معمولا نیاز به درمان های ترمیمی ندارند، اما اگر به دلیل ضربه به دهان یا دندان کودک یا رشد دندان اصلی ارتباط ریشه و پالپ دندان ضعیف یا قطع شود، آنگاه نکروز دندان شیری اتفاق می افتد. در این حالت دندان مرده ، لق شده یا تغییر رنگ می دهد. درمان اصلی پیشنهادی برای دندان های شیری مرده ، کشیدن دندان است.
کلینیک دندانپزشکی دکتر سمانه شیرانی
سارا سه شنبه ۲۲ مرداد ۹۸( 3 ماه پیش) مشاهده پرسش 