ایمپلنت یک پایه‌ی فلزی است که به وسیله‌ی جراحی در استخوان آرواره کار گذاشته می‌شود تا دندان مصنوعی بعداً توسط یک دندانپزشک ترمیمی یا جراح دهان به آن متصل شود.میزان موفقیت ایمپلنت دندان بسیار بالاست، اما در برخی موارد هم با شکست یا پس زدن ایمپلنت روبه‌رو می‌شویم. بر اساس آمار موجود، حدود ۵ تا ۱۰ درصد موارد ایمپلنت، یا مدت کوتاهی بعد از عمل یا ماه‌ها و سال‌ها بعد از آن دچار شکست می‌شوند.
چه عواملی باعث ایمپلنت ناموفق می‌شود؟
عوامل زیادی می توانند روی نتیجه‌ی ایمپلنت تاثیر بگذارند که بعضی از آن‌ها عبارتند از:
مشکلات لثه
لثه‌های سالم ملاک انجام جراحی ایمپلنت هستند و اگر دچار بیماری فعال لثه هستید این عمل برای شما انجام نمی‌شود. بیماری لثه عفونتی است که می‌تواند به لثه و استخوان فک آسیب برساند و در صورتی که درمان نشده باشد، به اطراف ایمپلنت منتشر و باعث پس زدن ایمپلنت آن می‌شود. پس حتماً قبل از جراحی کار گذاشتن ایمپلنت، برای درمان عفونت و مشکلات لثه نزد دندانپزشک بروید.
استعمال دخانیات
سیگار کشیدن هم می‌تواند باعث پس زدن ایمپلنت شود چون باعث می‌شود جریان خون به سمت لثه‌ها کاهش پیدا کند و فرآیند بهبود با تاخیر انجام شود. بسیاری از پژوهش‌ها نشان داده است که میزان شکست ایمپلنت در افرادی که سیگار می‌کشند بالای ۲۰ درصد است.
البته، اگر سیگار می‌کشید به این معنی نیست که اصلاً واجد شرایط عمل ایمپلنت نیستید، اما به هر حال، در صورتی که یک هفته پیش از جراحی کارگذاشتن ایمپلنت و حداقل دو ماه بعد از کاشت ایمپلنت سیگار نکشید، احتمال دریافت نتیجه‌ی بهتر بالاتر خواهد بود.
استخوان فک ناکافی
یکی دیگر از عوامل موثر بر موفقیت ایمپلنت این است که آیا برای نگهداری ایمپلنت، فک به اندازه‌ی کافی استخوان دارد یا نه. در صورتی که مقدار استخوان‌های سالم فک کافی نباشد، جراح نمی‌تواند ایمپلنت را در آرواره کار بگذارد.
وقتی فردی پوکی استخوان داشته باشد، چگالی استخوانی او کاهش پیدا می‌کند؛ در نتیجه استخوان شکننده شده و احتمال شکستگی یا ترک افزایش پیدا می‌کند. گاهی اوقات، بیماری‌های شدید لثه هم می‌توانند باعث از بین رفتن استخوان فک شوند.
مشکلات پزشکی
اگر دچار بیماری خودایمنی، روماتیسم مفصلی یا دیابت هستید احتمال پس زدن ایمپلنت وجود دارد، چون سرعت بهبود کاهش پیدا می‌کند. وقتی سرعت بهبود کم باشد، فرآیند یکپارچگی استخوانی هم کند انجام می‌شود یا اصلاً انجام نمی‌شود.طی این فرآیند، ایمپلنت به استخوان فک جوش می‌خورد یا با آن یکپارچه می‌شود، و در صورتی که چنین اتفاقی نیفتد، ایمپلنت با شکست مواجه خواهد شد.
مصرف برخی داروها
حتی مصرف برخی داروها هم احتمال پس زدن ایمپلنت را افزایش می‌دهد، پس خیلی مهم است که قبل از اقدام به جراحی ایمپلنت، در مورد همه‌ی انواع داروهایی که مصرف می‌کنید با جراح صحبت کنید، چه داروهایی که برایتان تجویز شده چه داروهایی که بدون نسخه از داروخانه تهیه کرده‌اید.
پژوهشگران دانشگاه مک‌گیل در سال ۲۰۱۶ دریافتند که مصرف داروهای مربوط به سوزش معده می‌تواند رشد استخوان‌های جدید را کاهش دهد و همین امر روی فرآیند جوش خوردن ایمپلنت با استخوان فک تاثیر منفی می‌گذارد. مشابه همین نتیجه در میان افرادی که از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کنند هم دیده شده است.
بهداشت ضعیف دهان
وقتی بعد از کاشت ایمپلنت سعی کنید بهداشت دهان و دندان را خیلی بهتر رعایت کنید، روی نتیجه و میزان موفقیت ایمپلنت هم تاثیر می‌گذارد. اگر محدودیت‌های دهانی برای نظافت کامل دندان‌ها دارید اصلاً گزینه‌ی مناسبی برای استفاده از ایمپلنت نیستید.
جراح بی‌تجربه
به این نکته دقت کنید که همه‌ی جراحان، باتجربه و ماهر نیستند و همین موضوع می‌تواند روی شانس موفقیت ایمپلنت تاثیرگذار باشد. ممکن است دندانپزشکتان شما را به فردی که می‌شناسد ارجاع دهد، اما در زمینه‌ی انتخاب جراح حتماً خودتان هم تحقیق کنید چون اگر جراح شما بی‌تجربه باشد و مهارت کافی برای انجام این عمل نداشته باشد، کاشت ایمپلنت شما به احتمال زیاد محکوم به شکست است.
یک جراح باتجربه به طور دقیق می‌داند که برای جایگزینی دندان باید از چند ایمپلنت استفاده کند؛ این نکته‌ی خیلی مهمی است چون اگر جراح از تعداد کمی ایمپلنت استفاده کند، فشار خیلی زیادی به ایمپلنت می‌آید و کاشت با شکست مواجه خواهد شد.
یکی دیگر از مزایای کار با یک جراح باتجربه این است که در این حالت، احتمال وقوع مشکلات ناشی از خطای پزشکی، مانند آسیب بافت‌های پریودنتال در اثر خطای جراح، به شدت کاهش پیدا می‌کند.
پس یک جراح باتجربه پیدا کنید و هر سوالی دارید در مشاوره بپرسید.
سوالاتی که باید از متخصص ایمپلنت بپرسید
- جراح چند سال تجربه دارد؟
- این جراح در طول سال چند بار جراحی کاشت ایمپلنت انجام می‌دهد؟
- میزان موفقیت کارهای این جراح چقدر است؟ موفقیت کارهایش را به چه چیزی نسبت می‌دهید؟
علائم یا نشانه های پس زدن ایمپلنت
نشانه‌ی اصلی عدم رشد کافی و صحیح استخوان در اطراف ایمپلنت این است که ایمپلنت تحرک دارد. در ابتدا میزان این حرکت ممکن است آن‌قدر کم باشد که فقط دندانپزشک بتواند آن را تشخیص دهد اما به مرور زمان چون یکپارچگی استخوانی رخ نداده و ایمپلنت به استخوان فک جوش نخورده است، این لق بودن و حرکت ایمپلنت آن‌قدر زیاد می‌شود که حتی ممکن است ایمپلنت موقع صحبت کردن یا جویدن از جا دربیاید. ایمپلنتی که شکست آن قطعی شده، به طور مداوم تکان می‌خورد و لق است.
یکی دیگر از نشانه‌هایی که می‌گوید ایمپلنت در اثر عدم یکپارچگی استخوانی با شکست مواجه شده، وجود درد بعد از ایمپلنت، تورم یا عفونت است که البته در همه‌ی موارد بروز نمی‌کند. اگر دندانپزشک متوجه تحرک و لقی ایمپلنت شود احتمالاً درخواست تصویربرداری اشعه‌ی ایکس می‌کند تا بتواند میزان رشد استخوان‌ها را بررسی کند. در صورتی که ایمپلنت با شکست مواجه شده باشد در تصویربرداری مشخص خواهد بود که اطراف بخش فلزی به میزان کافی استخوان وجود ندارد و تحرک ایمپلنت هم ناشی از همین مسئله است.
با این که ایمپلنت عموماً یک جراحی موفقیت‌آمیز محسوب می‌شود اما ممکن است مشکلاتی هم پیش بیاید. می‌توان شکست ایمپلنت را با جایگزینی یک ایمپلنت دیگر جبران کرد، اما میزان موفقیت متفاوت است و بین ۶۹ تا ۹۱ درصد گزارش شده است.
درمان پس زدن ایمپلنت
علائم پس زدن ایمپلنت معمولا بعد از گذشت چند هفته نمایان می شود. ایمپلنت های موفق هم پس از گذشت چندین سال ممکن است با شکست ایمپلنت مواجه شوند. راه حل درمان پس زدن ایمپلنت چیست؟
درمان پس زدن ایمپلنت به علت شکست آن وابسته است . اگر عفونت لثه باعث شکست ایمپلنت شده باشد. در این روش پزشک پاکسازی ایمپلنت را انجام داده و روش های دیگری برای بهداشت ایمپلنت توصیه می کند.
گاهی اوقات لازم است ایمپلنت خارج شود که در ادامه به طور مفصل راجع به خارج کردن ایمپلنت صحبت خواهیم کرد.
در برخی موارد لازم است پیوند استخوان انجام شود. معمولا زمانی که عفونت سبب تخریب بافت استخوان شده است از این روش استفاده می کنند تا بافت استخوان را ترمیم کنند و از شکست ایمپلنت جلوگیری کنند.
بهترین روش برای خارج کردن ایمپلنت ناموفق
ایمپلنت در دنیای ترمیم دندان دارد به خوبی جا می‌افتد اما مسائلی هم پیرامون کاشت ایمپلنت وجود دارد و در بعضی از موارد نیاز است ایمپلنت از دهان خارج شود. در اکثر موارد، خارج کردن ایمپلنتی که با شکست مواجه شده یک فرآیند بی‌خطر و آسان است اما باز هم بستگی دارد، چون در مواردی که ایمپلنت به سختی با استخوان یکپارچه شده و جوش‌خوردگی وجود دارد، برای خارج کردن ایمپلنت باید از روشی بسیار محافظه‌کارانه استفاده کرد تا احتمال بروز مشکلات استخوانی و تروما و آسیب کاهش پیدا کند.
خارج کردن ایمپلنت فک بالا ساده تر است یا فک پایین؟
اگر باید ایمپلنتی را از دهان خارج کنید، میزان چسبیدگی آن به کیفیت استخوان‌های شما بستگی دارد. به طور کلی، خارج کردن ایمپلنت‌های فک پایین بسیار سخت‌تر از ایمپلنت‌های فک بالا است. اما گاهی ایمپلنت فک بالا هم ممکن است خیلی سخت جوش خورده باشد. مدت زمان سپری شده هم یک فاکتور خیلی مهم است. مثلاً بعد از ۲۴ ماه استخوان فک و ایمپلنت به شدت یکپارچه می‌شوند و جوش می‌خوردند چون مدت بسیار زیادی گذشته است.
حتی در مواردی که فقط ۲ تا ۳ میلیمتر استخوان اطراف پایه‌ی ایمپلنت وجود دارد می‌بینیم که پیوند بین این دو به شدت محکم شده است، چون استخوان با سطح ایمپلنت یک پیوند بسیار قوی شیمیایی برقرار می‌کند.
یکی دیگر از ملاحظات مربوط به طول، عرض و اتصال ایمپلنت است. خارج کردن ایمپلنت‌های بلندتر و عریض‌تر به وضوح سخت‌تر است چون پیوند خیلی قوی‌تری با استخوان برقرار کرده‌اند. اما کار در مورد ایمپلنت‌های باریک حتی ممکن است سخت‌تر هم باشد، چون احتمال دارد که سر ایمپلنت در اثر فشار مربوط به پروسه‌ی خارج کردن، بشکند. بیش از هزار برند ایمپلنت وجود دارد که اتصالات خارجی غیر معمول و عجیب ایجاد می‌کنند و این باعث می‌شود که نتوان به راحتی از بعضی ابزار برای خارج کردن ایمپلنت استفاده کرد. همه‌ی این موارد باعث می‌شود که فرآیند آسان خارج کردن ایمپلنت با مشکل و محدودیت مواجه شود.
روش‌ها و تکنیک‌های معمول خارج کردن ایمپلنت
نکته‌ی مهم در این فرآیند این است که تا آن‌جا که امکان دارد سعی شود استخوان سالم بماند. بهترین ابزار برای خارج کردن یک ایمپلنت لزوماً ابزاری است که بدون ایجاد آسیب جدی، قدرت کافی برای خارج کردن داشته باشد. به این ترتیب در برخی موارد کاملاً ممکن است که بدون ایجاد آسیب استخوانی بتوان ایمپلنت را برداشت، که هدف اصلی هم همین است و این، بهترین روش محسوب می‌شود.
خارج کردن ایمپلنت با استفاده از trough bur
برای خارج کردن ایمپلنتی که با شکست مواجه شده، دو روش وجود دارد که معمولاً استفاده می‌شود. یک روش استفاده از وسیله‌ی بُرنده به نام trough bur است. در این روش با استفاده از این ابزار حدود ۵/۰ تا ۱ میلیمتر از استخوان فک را در محل لبه‌ی ایمپلنت برش می‌دهند تا فشار روی ایمپلنت برداشته شود و به این ترتیب بتوان به راحتی و آسانی ایمپلنت را خارج کرد.
خارج کردن ایمپلنت با استفاده از پیزوالکتریک
در روش دوم از یک ابزار پیزوالکتریک با سَری میکرو استفاده می‌شود. این وسیله از انرژی فراصوت استفاده می‌کند تا به آرامی استخوان اطراف ایمپلنت را بردارد به طوری که بتوان ایمپلنت را خارج کرد.
نکته‌ی حائز اهمیت در هر دو روش این است که همواره تلاش می‌شود برای خارج کردن ایمپلنت، تنها بخش بسیار کوچکی از استخوان برداشته شود آن هم در حدی که صرفاً به خروج ایمپلنت کمک کند. بهترین راه این است که استخوان دیواره‌ی جلویی و پشتی ناحیه‌ی ایمپلنت را تا حد امکان نگه داشت چون استخوان‌ها دیگر مناطق اغلب دوباره خودبه‌خود رشد می‌کنند.
خارج کردن ایمپلنت با استفاده از گشتاور معکوس
تکنولوژی‌های جدیدی هم برای برش مربوط به فرآیند خارج کردن ایمپلنت در راه است. البته این تکنولوژی‌های جدید هم بی‌عیب نیستند و مهارت و تجربه‌ی جراح برای استفاده از ابزار، هنوز هم شرط اول است. در این سیستم جدید از یک گشتاور معکوس استفاده می‌شود که به وسیله‌ی آن می‌توان ایمپلنت را ظرف مدت چند دقیقه از جا خارج کرد. این ابزار گشتاوری جدید به یک آداپتور وصل می‌شود و به وسیله‌ی آن یک گشتاور معکوس بسیار شدید اعمال می‌شود که برای خارج کردن ایمپلنت از استخوان کافی است.
در حال حاضر سه برند از این وسیله در بازار وجود دارد. ترکیب این ابزار با تکنیک‌های دیگر، بهترین راه خارج کردن ایمپلنتی است که شکست خورده است.
در برخی مراکز همچون مرکز Westcoast از هر سه وسیله استفاده می‌شود تا خارج کردن ایمپلنت از استخوان خیلی راحت و ایمن پیش برود. نکته‌ی بسیار مهم در خارج کردن ایمپلنت این است باید تا حد ممکن استخوان را بدون آسیب و صدمه حفظ کرد.
مراقبت های بعد از ایمپلنت
۴۸ ساعت اول بعد از کاشت ایمپلنت بسیار حیاتی است. در اولین ساعت بعد از کاشت ایمپلنت ، سعی کنید روی پانسمان گازی دندان ها فشار دهید ، و اصلاً آن‌ها را تعویض نکنید. دقت کنید در اولین ساعت بعد از کاشت ایمپلنت نباید پانسمان را از جای خود خارج کنید، مگر این که دچار خونریزی شدید و مداوم شده باشید. اگر خونریزی متوقف نمی‌شود گاز استریل جدیدی را به مدت سی دقیقه در محل بگذارید و بعد آن را عوض کنید. هر سی تا چهل و پنج دقیقه گاز استریل را تعویض کنید.
مراقبت پس از ایمپلنت در روز اول
در ادامه به نشانه‌هایی اشاره می‌شود که احتمالاً در روز اول با آن‌ها روبه‌رو می‌شوید:
- ترشحات خونی
- خونریزی مداوم
- ورم صورت
- درد
وجود این علائم نشان می‌دهد که بدن شما در حال ترمیم خودش است. برای این که دوران نقاهت شما به خوبی پیش برود و دچار مشکل نشوید، حتماً موارد زیر را رعایت کنید:
- محل جراحی را دستکاری نکنید.
- شب جراحی دندان‌هایتان را با یک مسواک نرم مسواک بزنید.
- بعد از ۲۴ ساعت، ۲ تا ۳ مرتبه در روز با محلول آب و نمک شست‌وشو دهید.
- استراحت کنید.
- در صورت نیاز، از کمپرس یخ استفاده کنید.
مراقبت پس از ایمپلنت در روز دوم و سوم
در روز دوم و سوم بعد از جراحی، به بهداشت کل دهان مانند قبل ادامه دهید. ممکن است متوجه خون‌مردگی یا کبودی اطراف محل جراحی شوید، اما این موضوع طبیعی است و ۲ تا ۳ روز طول می‌کشد. بعد از چند روز می‌توانید با استفاده از گرمای ملایم، خون‌مردگی یا کبودی را کاهش دهید.
بعضی از بیماران متوجه یک برآمدگی تیز در دهان خود می‌شوند. اگر این موضوع نگرانتان می‌کند، به راحتی با پزشک خود تماس بگیرید. چیزهای دیگری هم ممکن است شما را ناراحت کند که عبارتند از خشکی لب‌ها، خشکی گلو، و سفتی ماهیچه‌های فک. اما همه‌ی این‌ها عوارض مورد انتظار استفاده از پانسمان گازی استریل است.
دکتر سمانه شیرانی متخصص دندانپزشک در شمال تهران
