آفت دهان به زخم های دردناکی می گویند که در داخل دهان ایجاد می شوند. رنگ این نوع از زخم های دهان معمولا قرمز یا زرد است. این آفت ها با زخم های سرماخوردگی که معمولا در ناحیه بیرون لب ها و بر اثر ویروس ایجاد می شوند فرق دارند.آفت های دهان به زخم های کوچکی گفته می شود که در داخل دهان شکل می گیرند. این زخم ها معمولا در داخل لب ها، در بخش پشتی سقف دهان (ناحیه نرم)، در داخل گونه ها و یا بر روی زبان شکل می گیرند.
علل رایج شکل گیری آفت دهان چیست؟
معمولا یک زخم دهان به خاطر گاز گرفتن ناگهانی لپ یا زبان و یا به دلیل تیز بودن دندان ها، مسواک نامناسب و یا پروتز های دهانی که بد در جای خود قرار گرفته باشند شکل می گیرد. به این زخم ها، موارد تصادفی و بر اثر ضربه می گویند. اگر تعدادی زخم در دهان شما شکل گرفته است و دائما در حال شکل گیری هستند، به این شرایط « آفت های مکرر دهانی » می گویند.
علل آفت دهان در بزرگسالان
عفونت ها می توانند منجر به ایجاد آفتهای در دهان شوند. ویروس رایج هرپس سیمپلکس می تواند منجر به ایجاد زخم دهان در کودکان و برخی بزرگسالان شود. عفونت دندان و لثه نیز ممکن است باعت ایجاد آفت داخل دهان شوند اما این موضوع به ندرت اتفاق می افتد.
کم خونی شاید منجر به ایجاد این زخم ها در دهان شود و گاهی اوقات نیز برخی مشکلات خونی و یا بیماری های پوستی و تناسلی می توانند علت اصلی ایجاد آفت ها شوند. گاهی اوقات تنها نشانه یک بیماری خاص و پس زمینه همین زخم های درون دهان فرد هستند.
علل آفت دهان در کودکان
متخصصان و پژوهشگران هنوز علت دقیق شکل گیری این زخم ها در دهان را پیدا نکرده اند. اما به نظر می رسد فاکتور های زیادی در شکل گیری و رشد آفتهای دهان دخیل هستند. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره داشت:
- سیستم ایمنی تضعیف شده
- داشتن آلرژی به غذا، مثلا داشتن مشکل با قهوه، شکلات، پنیر، آجیل و میوه های دارای سیتروس
- استرس
- ویروس و باکتری ها
- زخم دهان
- تغذیه ضعیف
- برخی داروهای خاص
- حساسیت به مواد ترمیم دندان
- مشکلات ایجاد شده در اثر سیم های ارتودونسی
علت آفت دهان در بیماران سرطانی
معمولا از هر ۳ بیمار سرطانی ۲ نفر باید برای درمان سرطان شیمی درمانی کنند. شیمی درمانی باعث می شود سیستم ایمنی بدن به شدت ضعیف شده و عوارض زیادی در پی دارد. یکی از عوارض شیمی درمانی ایجاد آفت در دهان و زخم های دهان و گلو است.
علت آفت دهان بعد از دندانپزشکی
متاسفانه این باور غلط برای عموم جا افتاده است که علت آفت دهان بعد از دندان پزشکی به دلیل استریل نبودن وسایل دندان پزشکی است. این باور غلط است.
علت های اصلی آفت دهان بعد از دندان پزشکی می تواند حساسیت به مواد دندان پزشکی ،کشش دیواره دهان و لب ها که باعث ایجاد زخم در گوشه های لب هم می شود ، استرس ناشی از مراجعه به دندان پزشک و سایش دیواره دهان توسط دندان ها تیز و لب پریده باشد.
آیا آفت دهان در بارداری خطرناک است؟
مادران باردار به دلیل تغیر در هورمون های بدن و یا حساسیت به مواد غذایی و بعضی دارو ها ممکن است آفت بزنند اما نکته ای حائز اهمیت است این است که بانوان باردار باید مطمئن شوند آن عارضه آفت است. اگر زخم در دهان به مدت طولانی وجود داشت و بهبود نیافت دراولین فرصت به دندان پزشک مراجعه کنید.
آفت دهان کودکان
آفت های دهان معمولا برای اولین بار در کودکان و نوجوانان بازه سنی ۱۰ الی ۱۹ سال دیده می شوند. از هر ۱۰ کودکی که مشکل آفت در دهان را داشته باشند، معمولا ۳ کودک در آینده نیز شاهد بازگشت دوباره آفت ها در سال های پیش رو خواهند بود.
امکان پخش شدن این زخم های دهانی از یک کودک به کودک دیگر وجود ندارد.بازگشت دوباره آفت های دهان بعد از چند سال معمولا مرتبط با بیماری سلیاک، عفونت اچ آی وی و بیماری التهاب روده است.
علائم مربوط به آفت دهان در کودکان چه هستند؟
علائم زخم های دهان در هر کودک می توانند متغیر باشند. اما در ادامه لیستی از رایج ترین علائم و نشانه های آفت های دهانی را برایتان ذکر کرده ایم:
- وجود زخم های دردناک در دهان، معمولا در داخل لب ها، گونه و یا بر روی زبان
- زخم هایی که سفید یا خاکستری هستند و اطراف آن ها قرمز رنگ است.
- داشتن مشکل در خوردن و یا حرف زدن به خاطر آفت های دهان
- در اکثر موارد خبری از تب نیست
- زخم های دهان معمولا در عرض ۷ الی ۱۴ روز بهبود پیدا می کنند. معمولا این زخم ها در آینده دوباره پدیدار می شوند.
روش های تشخیص آفت دهان کودکان
متخصص دندان پزشک کودک شما معمولا می تواند به کمک یک تاریخچه سلامت و آزمایش بدنی تشخیص خود را انجام دهد. اما ممکن است نیاز باشد برخی از آزمایش ها انجام شوند تا تعدادی از علل احتمالی را بتوان رد کرد:
- آزمایش های خونی
- طبیعت و شکل زخم ها
- بیوپسی زخم های دهان ( گرفتن تکه ای کوچک از بافت زخم به عنوان نمونه و بررسی سلول های آن زیر میکروسکوپ)
درمان آفت دهان کودکان
نوع درمان آفت های دهان، به علائم، سن و سال و سلامت عمومی کودک شما بر می گردد. همچنین میزان شدت این مشکل می تواند از فاکتور های تاثیرگذار در پروسه درمانی باشد.هدف اصلی درمان در این جا کاهش علائم زخم دهان است. درمان آفت های دهانی شامل موارد زیر می شود:
- نوشیدن مایعات بیشتر
- استفاده از قرص استامینوفن برای هرگونه تب و درد
- داشتن بهداشت دهان و دندان مناسب
- استفاده از برخی داروهای خاص بر روی پوست که به کاهش درد زخم ها کمک می کنند.
- استفاده از دهان شویه جهت کمک به درد آفت های دهان
- عدم مصرف غذاهای تند، پر نمک و یا اسیدی نیز می تواند به بهبود حال کودک کمک کند. این نوع غذاها می توانند درد را افزایش داده و دهان کودک را اذیت کنند.
چه زمانی باید به متخصص دندانپزشکی اطفال مراجعه کنیم؟
در شرایطی به پزشک کودک مخصوص ارجاع کنید که زخم های دهان:
- بسیار دردناک باشند
- بیش از چند هفته در دهان باقی بمانند
- اندازه آن ها بزرگ باشد
- دائما در حال بازگشت دوباره به دهان باشند
نکات کلیدی در مورد آفت های دهان کودکان
- آفت های دهان در واقع زخم های سفید یا خاکستری با حاشیه قرمز هستند که در دهان دیده می شوند.
- آن ها معمولا در داخل دهان، پشت گونه ها یا بر روی زبان پیدا می شوند.
- متخصصان معمولا علت اصلی بروز مشکل را نمی دانند. اما ممکن است مشکل مربوط به آلرژی به غذا، استرس، تغذیه نا مناسب یا داروهای خاص باشد.
- این زخم ها با دیگر موارد کاملا فرق دارند. این موارد را می توان به سادگی با یک آزمایش فیزیکی تشخیص داد.
در پروسه درمانی ممکن است نیاز به داروهای خوراکی و یا داروهای مربوط به پوست باشد تا درد کاهش یابد. امکان دارد جهت جلوگیری از عفونت های ثانوی، آنتی بیوتیک تجویز گردد.
از کجا بفهمیم که زخم ایجاد شده در دهان آفت است؟
زخم هایی از این قبیل معمولا به شکل ناگهانی در دهان ایجاد می شوند و محل شکل گیری آن ها نیز در کنار علت اصلی است و وقتی که منبع اصلی مشکل شناخته شده و برطرف گردد این زخم های دهانی نیز کم کم از بین خواهند رفت.
علت آفت مکرر دهان
آفت های مکرر دهانی یک مشکل شایع در بین افراد است و در آن شاهد شکل گیری چند باره آفت های دهانی در داخل کودکان و نوجوانان هستیم. متاسفانه هنوز علت اصلی بروز این زخم ها به شکل دقیق مشخص نشده است، اما این یک مشکل عفونی نیست و احتمال انتقال آن به شکل موروثی وجود ندارد.
انواع آفت های دهانی
آفت های ضعیف و معمولی از جمله شایع ترین زخم های دهان به شمار می روند. می توانند در داخل گونه های فرد، بر روی لب ها، زبان، لثه ها و به ندرت بر روی سقف دهان ایجاد شوند. بیشتر زخم های دهان به اندازه نوک یک مداد هستند و ممکن است گاهی اوقات به صورت تعداد در کنار هم ظاهر شوند. ممکن است به صورت همزمان بین چهار تا شش زخم در دهان شما ایجاد شود.
زخم های بزرگ شدیدتر بوده و بهبود یافتن آن ها پروسه ای طولانی تر خواهد بود. هر زخم دهانی که بیش از ۳ هفته باقی بماند را باید حتما به یک متخصص دندان پزشک نشان داد و از وی مشورت خواست. آفت های بزرگ ممکن است در کنار لوزه های فرد ایجاد شده و بسیار دردناک باشند، به خصوص زمانی که غذا و یا آب دهان را قورت می دهید. علاوه بر این امکانش وجود دارد که تا ۱۰۰ عدد آفت دردناک و کوچک در دهان خود داشته باشید که تا مدت دو هفته باقی بمانند.
امکان ایجاد این نوع زخم ها در دیگر نقاط بدن از قبیل چشم ها و یا ناحیه تناسلی نیز وجود دارد. خیلی مهم است که حتما این موضوع را به اطلاع تیم معالج دهان و دندان خود برسانید.
آیا سرطان می تواند منجر به ایجاد آفت دهان شود؟
سرطان دهان ممکن است در ابتدا به شکل آفت و زخم در همین ناحیه ظاهر شود. آفت های مربوط به سرطان دهان معمولا فقط یکی هستند و هیچ علت مشخص و نزدیک (نظیر یک دندان تیز) ندارند و تا مدت ها پایدار باقی می مانند. این زخم هامعمولا بیش از ۳ هفته در دهان باقی می مانند و باید توسط دندانپزشک معاینه شوند.
آفت های ایجاد شده توسط سرطان معمولا بر روی زبان و یا زیر آن پدیدار می شوند اما ممکن است گاهی در نقاط دیگر دهان نیز دیده شوند. سرطان دهان معمولا مرتبط با سیگار کشیدن و مصرف مشروبات الکلی است. انجام هر دو کار به صورت همزمان می تواند ریسک مربوطه را تا حد زیادی بالا ببرد.
فرق آفت و سرطان دهان
آفت دهان معمولا به دو دسته ساده و پیچیده تقسیم می شود. طول درمان آفت دهان معمولا دو هفته می باشد. در صورتی که آفت دهان به مدت طولانی در دهان وجود داشته باشد ممکن است یکی از نشانه های سرطان دهان باشد. در صورتی که آفت دهان شما بیش از دو هفته در دهان باقی ماند حتما به متخصص دندانپزشک مراجعه کنید.
آیا آفت های دهان به صورت مسری منتقل می شوند؟
آفت های دهان در صورت بوسیدن و یا شریک شدن نوشیدنی و ظروف بین افراد منتقل نمی شوند.
درمان آفت دهان بدون درد
درمان و حل این زخم ها در دهان بستگی به علت اصلی بروز آن ها دارد. گاهی اوقات تنها کاری که باید بکنید صاف کردن و از بین بردن تیزی دندان و یا تغییر حالت یک پروتز دهانی است، در حالی که برخی دیگر از افراد تنها به مصرف دهان شویه و قرص نیاز دارند.
قطره آفت دهان
قطره هایی که در درمان آفت موثرند عبارتند از :
هیدروکسید منیزیم
شیر منیزیم و مایع بینا دریل دهان شویه هایى هستند که شما مى توانید آنها را در منزل تهیه کنید، اما قبل از شروع استفاده از این روش درمانی، با پزشک خود مشورت کنید.
یک دوم قاشق چاى خورى شیر منیزیم را با یک دوم قاشق چاى خورى مایع بینادریل مخلوط کنید. مواد حاصل را در دهان بچرخانید و سپس بیرون بریزید. این مایع را ننوشید.برخى از مردم این مخلوط را به وسیله یک سرنگ به داخل دهان مى پاشند تا همه جاى دهان تحت پوشش قرار بگیرد و سپس مواد را از دهان خود بیرون مى ریزند.
قطره پراکسید هیدروژن
پراکسید هیدروژن و شیر منیزیم یک قطره پراکسید هیدروژن رقیق شده با آب را به وسیله یک گلوله پنبه به طور مستقیم بر روى زخم بمالید.موسسه ملی بهداشت (NIH) استفاده از این مخلوط را به این روش توصیه می کند که یک قسمت هیدروژن پراکسید را با یک قسمت آب مخلوط کرده و سپس یک قطره شیر منیزیم به آن اضافه کنید و به طور مستقیم بر روی زخم قرار دهید.این کار را مى توانید سه تا چهار بار در روز تکرار کنید.
در صورت مواجه شدن با آفت دهان باید چه کار کنیم؟
اگر یک آفت دهانی بیش از ۳ هفته به قوت خود باقی ماند حتما باید به یک دندانپزشک مراجعه شود. شاید آن ها بتوانند علت بروز این مشکل را تشخیص داده و درمانی را پیدا کنند یا شاید آزمایش های بیشتری را برای شما تجویز کنند.
چگونه می توانم از ایجاد زخم های دهان جلوگیری کنم؟
با انجام کار های زیر می توانید ریسک بروز زخم های دهان را کاهش دهید:
- دهان خود را تا جای ممکن تمیز و سالم نگه دارید.
- از مسواک هایی با کیفیت بالا استفاده کنید ( تا ریسک آسیب دیدن دهان به حداقل خود برسد)
- داشتن رژیم غذایی مناسبی که در آن ویتامین A، C و E باشد و مصرف میوه و سبزیجات تازه تا ریسک بروز سرطان دهان کاهش یابد.
- مرتب به ملاقات دندانپزشک بروید.
آیا زخم هاى دهان خطرناک هستند؟
به طور کلى هیچ نوع زخم دهانى خطرناک نیست.آنها می توانند بسیار دردناک باشند، اما معمولا بعد از یک یا دو هفته خود به خود ناپدید می شوند.با این حال، زخم هاى دهان نباید بیشتر از چهار یا پنج بار در سال ایجاد شوند، پس اگر شما بیشتر از این تعداد دچار زخم هاى دهان مى شوید، بروز آنها ممکن است به یک مساله پزشکى بزرگتر برگردد. اگر دچار چنین مشکلى هستید حتما با پزشک خود مشورت کنید.
کلینیک دندانپزشکی دکتر سمانه شیرانی
لیلا یکشنبه ۱۶ شهریور ۹۹( 3 هفته پیش) مشاهده پرسش 
